Σ.Π.ΟΡ.Τ – Από το Κρυονέρι στη Φυλακτή

ο Κρυονέρι είναι χωριό που ανήκει στο Δήμο Λίμνης Πλαστήρα. Βρίσκεται κτισμένο σε υψόμετρο 850 μ. στον ορεινό όγκο των Αγράφων και βορειοδυτικά σε σχέση με τη Λίμνη Πλαστήρα. Αρχικά το χωριό βρισκόταν λίγο ανατολικότερα από το σημερινό και ονομαζόταν Τσιφλίκι. Είναι από τα λίγα χωριά της περιοχής όπου ο πληθυσμός δε μεταβάλλεται σημαντικά καθώς βρίσκεται σε νευραλγική θέση (ιδιαίτερα μετά την ανάπτυξη που έλαβε χώρα στην περιοχή της λίμνης) και έχουν δοθεί κίνητρα στους νέους να μείνουν και να κάνουν οικογένειες εκεί. Σε αυτό συντελεί η τοποθεσία, όπως και το έδαφος που είναι πρόσφορο για καλλιέργειες.

Το χωριό αρχικά βρισκόταν ανατολικότερα και νοτιότερα της σημερινής του τοποθεσίας. Μάλιστα, στο κέντρο του χωριού δέσποζε ο ναός του Προφήτη Ηλία. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, ο ναός κάηκε από τους κατακτητές στη διάρκεια της θείας Λειτουργίας. Τότε ήταν που οι κάτοικοι αποφάσισαν να εγκαταλείψουν το Κρυονέρι. Από την άλλη υπήρξαν φήμες και για ελονοσία που αφάνισε μεγάλο μέρος του πληθυσμού καθώς το χωριό βρισκόταν κοντά σε έλος (τη γνωστή “Της Βαβάς τη γούρνα”), που αργότερα καλύφθηκε με τη δημιουργία της λίμνης. Το νέο χωριό (στη σημερινή του τοποθεσία) ονομάστηκε Στούγκο (Στούγκ: τουρκική ονομασία. Η συνθήκη του Ταμασίου (1525) θα ευνοήσει την περιοχή και τα Άγραφα θα διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους. Οι κάτοικοι άρχισαν να μετακινούνται από τον κάμπο προς το Κρυονέρι και ο πληθυσμός αυξήθηκε και κατά συνέπεια το χωριό εκείνη την εποχή ήταν γνωστότερο ως “Μέγα Στούγκο”. Το χωριό ήταν βακούφικο της Μονής Κορώνης ανήκε δηλαδή στην εδαφική της περιουσία της. Μετά το 1923 ωστόσο, οι 103 οικογένειες που ζούσαν μόνιμα στο Στούγκο εξαγόρασαν την τιμή του χωριού από τη Μονή Κορώνης και έτσι απέκτησαν την πλήρη ανεξαρτησία τους. Το χωριό πάντως μετονομάστηκε σε Κρυονέρι μόλις το 1935.

Ξεκινώντας από το κέντρο του χωριού, φτάνουμε σύντομα στον χωματόδρομο που οδηγεί με νότια κατεύθυνση στη Φυλακτή. Αυτή είναι και η κατάληξη της διαδρομής μας, όχι από τον δρόμο, αλλά από το μονοπάτι που άρτια σηματοδοτημένο ανηφορίζει μέσα σε πυκνό ελατόδασος. Είναι μια πορεία εύκολη και βατή για κάθε πεζοπόρο που μετά από 45’ μας οδηγεί σε διασταύρωση. Αριστερά για τη Φυλακτή, ευθεία για τον Προφήτη Ηλία. Θέλοντας να μεγαλώσουμε την πορεία μας επιλέγουμε τη δεύτερη κατεύθυνση. Βαδίζοντας κυρίως σε χωματόδρομο, μετά από 40’ φτάνουμε στο διάσελο με το εκκλησάκι. Είμαστε κάτω από την κορυφή Κουφόλογγος (υψ. 1882 μ.) γνωστή από παλαιότερες αναβάσεις μας.

Μια μικρή στάση για ξεκούραση και φαγητό και συνεχίζουμε την πορεία μας προς τη Φυλακτή κατηφορίζοντας σε νέο δασικό μονοπάτι. Μετά από 3 ώρες συνολικής πορείας φτάνουμε στο ψηλότερο σημείο του χωριού, ενός από τα πιο ορεινά της περιοχής.

Η ιστορία του χωριού ανάγεται στα προβυζαντινά χρόνια, όταν βρισκόταν στη θέση Άγιοι Απόστολοι και είχε την ονομασία Μεγάλη Πολιάνα, οι κάτοικοι όμως λόγω αρρώστιας μετακινήθηκαν στη σημερινή θέση. Στο χωριό σώζεται η μονή της Αγίας Τριάδας, η οποία χρονολογείται από το 17ο αιώνα και έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, επειδή “ανήκει στον χαρακτηριστικό για την περιοχή αρχιτεκτονικό τύπο του μονόκλιτου σταυρεπίστεγου με τρουλλοκαμάρα και φέρει στον ανατολικό τοίχο τοιχογραφίες καλής τέχνης σύγχρονες με το κτίσμα.

Η πρόσφατη κακοκαιρία απέκοψε το χωριό από τη βασική του πρόσβαση μέσω Πεζούλας, γκρεμίζοντας τη γέφυρα και προσθέτοντας άλλη μια ώρα στην πορεία μας μέχρι τα αυτοκίνητα που είχαμε από το πρωί αφήσει στο κέντρο της Πεζούλας.

Η Πεζούλα είναι ένα μικρότερο από το Φυλακτή χωριό, χτισμένο σε υψόμετρο 900 μέτρων. Ο πληθυσμός του ανέρχεται σε 248 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2011. Τα τελευταία χρόνια, με την ανάπτυξη του τουρισμού στην περιοχή της Λίμνης Πλαστήρα, ο οικισμός παρουσιάζει μεγάλη ανάπτυξη. Οι κάτοικοι του χωριού ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Αναφορές στο χωριό έχουμε στα τέλη του 16ου αιώνα. Αξιοθέατα της περιοχής είναι ο ναός του Αγίου Παντελεήμονα, ο νερόμυλος, οι πέτρινες βρύσες της Καραγιάννης και της Αγίας Παρασκευής.